از بدترین بیماری‌هایی که هر کسی ممکن است به آن دچار شود، میتوان به بیماریهای خودایمنی اشاره کرد. این بیماریهای علائم بسیاری دارند؛ در بسیاری از آن‌ها، مهم‌ترین نشانه بروز آسیب‌های پوستی و ازبین‌رفتن سلامت پوست است. برخی از بیماریهای خودایمنی میتوانند عوارض سخت و گاه جبران‌ناپذیری را برای پوست به همراه داشته باشند.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتر مهرشاد رابط، می‌خواهیم به انواع بیماریهای پوستی خودایمنی نگاهی داشته باشیم. در مطالب قبلی با انواع بیماریهای پوستی خارش‌دار آشنا شدیم. لازم است بدانید که برخی از همان بیماری‌ها را نیز میتوان در دسته بیماریهای خودایمنی قرار داد؛ به همین دلیل، آشنایی با علائم این بیماری‌ها مهم است.
بیماری خودایمنی چیست؟
اگر بخواهیم خیلی ساده مفهوم این دسته از بیماری‌ها را برای شما شرح دهیم، باید در یک کلام این‌طور بگوییم که: «بیماریهای خودایمنی آن دسته از بیماری‌هایی هستند که در آن سیستم ایمنی بدن ما در تشخیص خود دچار اشتباه شده و خود بدن را مورد حمله قرار میدهد.» در بیماریهای خودایمنی، گلبول‌های سفید به‌اشتباه سلول‌ها، بافت‌های مفاصل بدن را عاملی خارجی تشخیص میدهد و برای نابودی آن اقدام می‌کنند.
اینکه چرا افراد به بیماریهای خودایمنی مبتلا میشوند هنوز به طور دقیق برای پزشکان معلوم نیست؛ علت اصلی این دسته از بیماری‌ها هنوز کشف نشده است. اما تحقیقاتی که در این زمینه به عمل آمده است، نشان میدهد که قرارگرفتن در معرض برخی از محرک‌ها می‌تواند شانس ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهد. مهم‌ترین عامل ژنتیک است، یعنی می‌تواند به دلایل ارثی باشد. بعد از آن میتوان عوامل محیطی، مواد شیمیایی، رژیم غذایی و سبک زندگی نادرست را نیز از دیگر عوامل تحریک‌کننده دانست.
آیا بیماری خودایمنی خطرناک است؟
خبر خوب آن است که تقریباً هیچ یک از بیماریهای خودایمنی آن‌قدر خطرناک نیستند که به مرگ افراد منجر شوند. خیلی از افرادی که به این دسته از بیماری‌ها مبتلا هستند به زندگی عادی خود ادامه می‌دهند و هیچ مشکلی خاصی هم ندارند.
هرچند که بیماریهای خودایمنی معمولاً درمان قطعی ندارند، اما با استفاده از داروهای مخصوص میتوان علائم آن را کنترل کرد. به‌خصوص در بیماریهای پوستی خودایمنی، امکان کنترل علائم و عوارض پوستی بسیار متداول است. همین موضوع باعث می‌شود که افراد بتوانند مانند دیگران یک زندگی معمولی داشته باشند.
همچنین بد نیست این موضوع را نیز بدانید که بیماریهای خودایمنی هیچ‌کدام واگیردار و مسری نیستند؛ به‌عبارت‌دیگر از فرد به فرد دیگر انتقال پیدا نمی‌کنند. همین موضوع باعث می‌شود که این افراد بتوانند در کنار دیگران به‌راحتی زندگی کنند.
بیماریهای پوستی خودایمنی پوست چیست؟
چنان که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، بیماریهای خودایمنی میتوانند نقاط مختلفی از بدن را مورد حمله قرار دهند. پوست یکی از مهم‌ترین نقاطی است که توسط این دسته از بیماری‌ها آسیب می‌بیند. میتوان چنین گفت که آسیب پوستی، یکی از مهم‌ترین علائم ابتلا به بیماریهای خودایمنی است و باید آن را جدی گرفت.
پوست ما یکی از مهم‌ترین سدهای محافظتی بدن محسوب می‌شود؛ سلول‌های لانگرهانس موجود در پوست از جمله مهم‌ترین راه‌های دفاعی بدن برای جلوگیری از ورود میکروب‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها است و بیماریهای خودایمنی میتوانند در عملکرد این سلول‌ها اختلال ایجاد کنند. این بیماری‌ها بیشتر به دو لایة بالایی پوست یعنی اپیدرم و درم آسیب می‌زنند.
انواع بیماریهای خودایمنی پوستی
بیماریهای خودایمنی میتوانند پوست را به اشکال مختلفی تحت‌تأثیر خود قرار دهند. از جمله شایع‌ترین بیماریهای پوستی خودایمنی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. بیماری خودایمنی پوستی پسوریازیس
اولین بیماری خودایمنی که می‌تواند به پوست آسیب بزند، همین بیماری است. اگر می‌پرسید که بیماری پسوریازیس چیست، در جواب باید بگوییم که این عارضه سرعت رشد سلول‌های پوستی را تا ده برابر افزایش میدهد و باعث می‌شود که پوست فرد دچار التهاب، لکه‌های قرمز و برآمدگی‌های سفیدرنگ شود. این بیماری می‌تواند خارش و گاهی درد نیز به همراه داشته باشد. پسوریازیس را بیشتر میتوان روی پوست سر دید، اما به‌طورکلی بروز آن بر روی پوست بالاتنه بسیار رایج است.
برای درمان پسوریازیس هیچ راهکار قطعی وجود ندارد و نمی‌توان آن را به‌صورت کامل درمان کرد. تنها میتوان با استفاده از داروهای مختلف، علائم آن را کنترل کرد و کاهش داد. استفاده از پمادهای حاوی کورتیکواستروئید یا رتینوئیدها، سالیسیلیک اسید یا لیزر و نوردرمانی میتوانند از جمله روش‌های مؤثر باشند.
اگزما پوستی و پسوریازیس گاه شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و با هم اشتباه گرفته میشوند. برای آشنایی با تفاوت میان این دو، توصیه میکنیم که مقاله «تفاوت اگزما و پسوریازیس» را مطالعه کنید.
۲. بیماری خودایمنی پوستی پمفیگوس
دومین بیماری خودایمنی که میتوان آن را از قبلی اندکی جدی‌تر دانست، بیماری پمفیگوس است. پمفیگوس بسیار نادر است و احتمالاً ابتلا به آن بسیار کم است. در این بیماری سیستمی ایمنی به سلول‌های مفید در پوست حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. از جمله شایع‌ترین علائم این بیماری میتوان به زخم و تاول در دهان و دیگر نقاط پوست اشاره کرد.
برای پمفیگوس درمان قطعی وجود دارد، اما این درمان بسیار طاقت‌فرسا بوده و مدت‌زمانی طولانی احتیاج خواهد داشت؛ همچنین شروع به‌موقع درمان نیز برای اثرگذاری آن بسیار اهمیت دارد. تزریق داروهایی مانند ریتوکسی مپ و کورتون می‌تواند برای درمان این بیماری موثر باشد. مصرف لیمو و پرتقال، همچنین روغن سنجد می‌تواند برای کاهش علائم مفید باشد.
۳. بیماری خودایمنی پوستی لوپوس
سومین بیماری پوستی خودایمنی که میتوان به آن اشاره کرد، لوپوس است. در این بیماری سیستم ایمنی بیشتر به بافت‌های داخلی بدن حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. هرچند که عوارض پوستی را نمی‌توان از جمله علائم اصلی این بیماری دانست؛ اما میتوان آن‌ها را نشانه‌ای از وجود بیماری دانست.
بروز ضایعه‌ای به شکل پروانه روی گونه‌ها مهم‌ترین علائم پوستی این بیماری است. همچنین این بیماری مي‌تواند ضایعات پوستی دیگری را روی بدن نیز ایجاد کند که با قرارگرفتن در معرض آفتاب بدتر میشوند. سفید یا آبی شدن رنگ انگشتان در برخی مواقع و زخم در دهان نیز از دیگر نشانه‌های پوستی این بیماری به شمار می‌روند.
برای لوپوس درمانی وجود ندارد و مانند دیگری بیماریهای خودایمنی تنها میتوان با استفاده از داروهای مناسب و سبک زندگی درست، علائم آن را کنترل کرد. داروهای حاوی کورتیکواستروئید و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی میتوانند مفید باشند. جالب است بدانید که مصرف داروهای حاوی کورتیکواستروئید ضعیف می‌تواند برای درمان اگزما پوستی نیز مؤثر واقع شود.
۴. بیماری خودایمنی پوستی اسکلرودرمی
از دیگر بیماری خودایمنی پوستی میتوان به اسکلرودرمی نیز اشاره کرد. در این بیماری بافت‌های هم‌بند پوستی به طور غیرطبیعی رشد کرده و میتوانند موجب سفت و ضخیم‌شدن بسیار زیادی پوست در نواحی مختلف شوند. این تغییر حالت پوست می‌تواند همراه با درد باشد و برای افراد آزاردهنده شود. علائم پوستی این بیماری خودایمنی را بیشتر میتوان در ناحیه دست‌ها و بازوها مشاهده کرد.
برای درمان این بیماری خودایمنی پوستی نیز هیچ راه‌حل درمانی وجود ندارد. پزشکان تنها با راهکارها مختلف میتوانند علائم آن را کنترل کرده و زندگی را برای فرد راحت‌تر کنند. کورتیکواستروئیدها مهم‌ترین داروهای مورداستفاده برای کنترل علائم به شمار می‌روند. در کنار این دسته از داروها، میتوان از داروهایی مانند متوترکسات یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نیز استفاده کرد.
۵. بیماری خودایمنی پوستی درماتومیوزیت
این بیماری را نیز میتوان از جمله نادرترین بیماریهای خودایمنی پوستی دانست. پوست اولین ناحیه‌ای است که درماتومیوزیت تحت‌تأثیر قرار میدهد. در این بیماری پلک و پوست صورت دچار بثوراتی به رنگ بنفش یا قرمز تیره می‌شود؛ همچنین پوست رو و نوک انگشتان نیز ممکن است پوسته‌پوسته شود.
مانند تمام بیماریهای خودایمنی، نمی‌توان درمانی قطعی برای این مورد نیز در نظر گرفت. تنها علائم آن قابل‌کنترل هستند که البته در هر فرد اوضاع ممکن است متفاوت از دیگری باشد. کورتیکواستروئیدها و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بهترین گزینه‌ها هستند. در کنار آن بهتر است که از سبک زندگی درست و فیزیوتراپی نیز استفاده شود.
۶. بیماری خودایمنی پوستی بهجت
در نهایت، بیماری یا سندروم بهجت را نیز میتوان از دیگر بیماریهای خودایمنی دانست که نشانه‌های آن با عوارض پوستی آشکار می‌شود. مهم‌ترین نشانه پوستی این بیماری زخم، آفت و تاول در داخل دهان است. بعد از آن میتوان آفت و زخم‌های ناحیه تناسلی را نیز نام برد. همچنین ضایعات پوستی و آکنه را نیز میتوان از دیگر علائم بهجت دانست.
مجدداً، برای این بیماری هیچ درمان قطعی و کاملی وجود ندارد و تنها با استفاده از راهکارهای مختلف میتوان علائم را از بین برد. استفاده از استروئیدها یا کورتون‌های موضعی برای درمان بثورات پوستی توصیه می‌شود. داروهایی مانند کلشی سین هم می‌تواند برای ضایعات پوستی ناشی از بیماری بهجت مفید باشد.
خیلی اوقات برخی از افراد ممکن است بیماریهای خودایمنی را با عوارض پوستی دیگر مانند اگزما یا قارچ اشتباه بگیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد بد نیست که نگاهی به مقاله «فرق اگزما و قارچ پوستی» داشته باشید.
خدمات دکتر رابط برای درمان بیماریهای پوستی خودایمنی
در این مقاله برای شما از انواع بیماریهای پوستی خودایمنی گفتیم و مهم‌ترین علائم آن‌ها را نیز به شما معرفی کردیم. همچنین با بهترین روش‌های درمان و مهار این بیماری‌ها نیز آشنا شدیم. چنان که گفتیم، تشخیص به‌موقع این بیماری‌ها نقش مهمی در درمان آن‌ها دارد؛ به همین دلیل مراجعه به پزشک متخصص و باتجربه می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. دکتر مهرشاد رابط به‌عنوان بهترین متخصص پوست در تهران، بدون شک بهترین انتخاب برای شما خواهد بود.
جهت تعیین وقت و دریافت مشاوره از طریق راه‌های زیر با ما در ارتباط باشید:
سؤالات متداول
آیا بیماریهای خودایمنی منجر به مرگ میشوند؟
خیر. بیماریهای خودایمنی پوستی معمولاً کشنده نیستند و خیلی از افراد تنها با کنترل علائم آن میتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.
آیا بیماریهای پوستی خودایمنی قابلدرمان هستند؟
خیر. برای بیماریهای خودایمنی درمان قطعی وجود ندارد؛ تنها با راهکارهای مختلف میتوان علائم این بیماری را برای افراد کنترل کرد.
مهم‌ترین بیماریهای پوستی خودایمنی کدام هستند؟
پسوریازیس، لوپوس، پمفیگوس، بیماری اسکلرودرمی، بیماری بهجت و بیماری درماتومیوزیت از جمله مهم‌ترین بیماریهای خودایمنی هستند که علائم پوستی دارند.
متخصص و جراح پوست و زیبایی، لیزرهای پیشرفته پزشکی، کاشت مو و ابرو از دانشگاه شهیدبهشتی، دارای بورد تخصصی،
عضو ثابت انجمن متخصصین پوست و موی ایران عضو دائم آکادمی زیبایی اروپا، ارائه مقالات متعدد در کنگره های معتبر بین المللی
