یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی مقاربتی که از طریق تماس پوست به پوست فرد با شریک جنسی‌اش منتقل می‌شود زگیل تناسلی است. این بیماری اغلب خطرناک نبوده و کاملا قابل کنترل است؛ نکته اینجا است که به محض مشاهده علائم آن باید فورا به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات درمانی قبل از گسترده شدن زگیل‌ها آغاز شود.
زگیلهای تناسلی هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد و شکل گیری آن به معنای بی‌بند و باری جنسی یا رابطه داشتن با افراد متعدد نیست؛ بلکه فردی که بهداشت جنسی خود را در تمام مدت رعایت می‌کند و در تمام زندگی تنها با یک نفر رابطه جنسی داشته یا حتی هیچ رابطه‌ای نداشته هم میتواند به آن مبتلا شود. بسیاری از ما نام زگیل تناسلی را در برنامه‌های تلویزیونی شنیده‌ایم و یا آن را در صفحات پزشکی خوانده‌ایم؛ اما متاسفانه هنوز هم نمی‌دانیم که منظور از زگیل تناسلی چیست؟ آیا این نوع از زگیل خطرناک است؟ چگونه میتوان از ایجاد آن جلوگیری کرد؟ در صورت ابتلا به این بیماری باید چه اقداماتی انجام داد؟ این‌ها تنها بخشی از سوالاتی است که احتمالا ذهن شما را هم به خود درگیر کرده است. به همین دلیل توصیه می‌کنیم تا انتها با این مقاله همراه شوید تا همه سوالات شما را پاسخ دهیم.
- مراقبت های زگیل تناسلی
- درمان بدون بازگشت زگیل تناسلی
- راه جلوگیری از ایجاد زگیل تناسلی
- تمام روش های درمانی زگیل
زگیل تناسلی یک بیماری ویروسی است که از طریق انتقال این ویروس، از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود. ویروس این بیماری از نوع DNA دار است و به نام HPV یا پاپیلومای انسانی شناخته می‌شود. این ویروس دارای انواع مختلفی است و در نتیجه میتواند عارضه‌های پوستی با شدت‌ها و عوارض گوناگون به وجود آورد.
تاکنون بیش از ۱۵۰ نوع ویروس اچ پی وی در جهان شناخته شده است که از این میان تنها تعداد محدودی از آنها می‌توانند خطرناک باشند. حتی در این صورت هم اگر زگیل تناسلی به موقع شناخته شود؛ جای نگرانی نیست و میتوان آن را کنترل کرد.
راهکارهای درمان زگیل تناسلی از لیزر تا کرایوتراپی
معمولا بعد از دیدن اولین نشانه‌های زگیل تناسلی بیماران دچار استرس فراوانی میشوند و فکر می‌کنند که به بیماری سخت و لاعلاجی مبتلا شده‌اند. باید بگوییم که این ویروس اصلا خطرناک نیست و تنها در موارد بسیار نادری ممکن است بدخیم باشد؛ به همین دلیل بهتر است که با دیدن زگیل‌ها آرامش خود را حفظ کرده و برای درمان به سراغ پزشک بروید. در بسیاری از موارد ممکن است پزشک درمان خاصی را به شما پیشنهاد ندهد؛ چرا که برخی از انواع این بیماری خود به خود از بین می‌روند؛ اما اگر این‌طور نباشد ادامه این مقاله را بخوانید تا با روش‌های درمان بیماری به طور کامل آشنا شوید.
آیا درمان قطعی برای زگیل تناسلی وجود دارد؟
قبل از اینکه به سراغ بیان راهکارهای درمانی برویم بهتر است به این سوال پاسخ دهیم که آیا میتوان برای همیشه از شر آن خلاص شد و به صورت قطعی ویروس را از بین برد؟ باید بگوییم که در حال حاضر هیچ روش درمانی قطعی و همیشگی برای بیماری وجود ندارد؛ اما جای نگرانی نیست. روش‌هایی که اکنون برای درمان زگیل تناسلی استفاده میشوند بسیار اثرگذارند و می‌توانند به طرز موثری بیماری را کنترل کنند. به همین دلیل هم هست که بسیاری از افراد بعد از طی کردن مراحل کامل درمان دیگر هرگز زگیلهای تناسلی را نمی‌بینند و می‌توانند بدون نگرانی زندگی جنسی خود را ادامه دهند.
هر فرد باید به اندازه کافی زگیل تناسلی، علائم، دلایل ایجاد و راهکارهای درمان آن را بشناسد تا بتواند در زمان مناسب اقدامات لازم را انجام دهد. برای آشنایی بیشتر با این بیماری توصیه می‌کنیم مقاله زگیل تناسلی در مردان و زگیل تناسلی در زنان را در همین مجله پزشکی بخوانید.
عوامل موثر بر روی تعیین روش درمان زگیل تناسلی
ویروس HPV که میتواند باعث ایجاد زگیل تناسلی در مردان و زنان شود دارای انواع مختلفی است که برای از بین بردن هر یک از آنها باید روش‌های مختلفی استفاده شود. به همین دلیل لازم است که پزشک ابتدا نوع زگیل و ویروس را تشخیص دهد و سپس اقدام به از بین بردن آن کند. به طور کلی تعیین روش مناسب برای درمان این ویروس به عوامل زیر وابسته است.
شکل زگیل‌ها
زگیلهای تناسلی ممکن است به شکلهای مختلفی ایجاد شوند؛ برخی از انواع آنها حالت توده‌ای و گل کلمی دارند و به شکل زائده‌های گوشتی با اندازه‌های مختلف بر روی پوست مشاهده میشوند. برخی دیگر از این زگیل‌ها به شکل برآمدگی‌ها و جوش‌های زیر پوستی هستند و بر روی پوست حالتی ملتهب و کیست مانند به وجود می‌آورند.
در بعضی افراد ممکن است زائده‌ها حالتی سفت و برجسته داشته باشند و به صورت تکی یا دسته دسته ظاهر شوند و در برخی دیگر تنها به شکل نقطه‌های صاف قرمز رنگی دیده میشوند که فرمی پراکنده یا تکی دارند. در هریک از این انواع پزشک راهکارهای مختلفی را برای درمان پیشنهاد می‌دهد که میتواند ویروس را کنترل کند و نشانه‌های ظاهری آن را به طور کامل از بین ببرد.
محل ایجاد
بسته به اینکه زگیل تناسلی در مردان به وجود آمده یا زنان محل ایجاد آن متفاوت است. آقایان معمولا زائده‌های زگیل را بر روی بدنه آلت تناسلی، پوست بیضه‌ها، کشاله‌های ران، داخل مجاری ادراری یا اطراف و درون مقعد ایجاد می‌شود. خانم‌ها نیز ممکن است زگیل تناسلی را روی لابیاها، درون و اطراف واژن، درون مجرای ادراری، اطراف یا داخل مقعد و در ناحیه کلیتوریس مشاهده کنند.
جنسیت بیمار
نحوه درمان زگیل تناسلی در مردان و زنان تفاوت چندانی ندارد و معمولا برای آنها از روش‌های یکسانی استفاده می‌شود؛ اما ممکن است دوز داروها یا شدت نور لیزر مورد استفاده متفاوت باشد. با توجه به اینکه ناحیه تناسلی در خانم‌ها آسیب پذیرتر از آقایان است معمولا انتخاب شیوه‌های درمانی حساسیت بیشتری را می‌طلبد.
تعداد زگیل‌ها
کم بودن تعداد زگیل‌ها در ناحیه درمان نشان می‌دهد که شدت ویروس چندان زیاد نیست و احتمالا میتوان با دارو درمانی آن را کنترل کرد؛ اما در مواردی که زگیل‌ها بخش وسیعی را در بر گرفته‌اند یا به صورت دسته‌ای و با اندازه بزرگ مشاهده میشوند بهتر است که اقدامات موثرتری برای درمان انجام گیرد.
واکنش بدن در برابر ویروس
معمولا افرادی که به بیماری خاص مبتلا نیستند و سیستم ایمنی قوی دارند بهتر از دیگران به روش‌های درمانی پاسخ می‌دهند و نتایج موثرتری می‌گیرند. در مقابل افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های خود ایمنی، سرطان و… هستند ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای کنترل ویروس داشته باشند.
روش‌های خانگی درمان زگیل تناسلی
خوشبختانه روش‌های خانگی زیادی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توانید زگیلهای تناسلی را درمان کنید. برخی از انواع پمادها و محلول‌هایی که به صورت آماده در بازار وجود دارند را می‌توانید به صورت موضعی در طول چند هفته استفاده کنید تا ویروس از بین برود. علاوه بر این ترکیبات دیگری همچون سرکه سیب، سیر، زردچوبه، پیاز و… را نیز میتوان بر روی زگیل‌ها قرار داد تا کم‌کم برطرف شوند.
توجه کنید که روش‌های خانگی اثرگذاری سریعی ندارند و هرگز نمی‌توان به عنوان روش جایگزین درمان‌های کلینیک بر روی آنها حساب کرد. پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که بعد از شروع درمان‌های کلینیک و دارویی از این روش‌ها برای افزایش تاثیر و سریع‌تر شدن روند درمانی کمک بگیرید. در مقاله درمان خانگی زگیل تناسلی که در همین سایت منتشر شده به طور مفصل درباره این راهکارهای درمانی و نحوه استفاده از آنها توضیح داده‌ایم.
روش‌های کلینیکی برای درمان زگیل تناسلی
همواره به یاد داشته باشید که برای کنترل و درمان زگیلهای تناسلی هیچ‌چیز به اندازه روش‌های کلینیکی موثر نیست. به همین دلیل لازم است که قبل از هر کاری به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بهترین شیوه مبارزه با ویروس را به شما پیشنهاد دهد. در ادامه این بخش تعدادی از بهترین و موثرترین روش‌های درمانی موجود را به شما معرفی می‌کنیم.
محلول پودوفیلین
این روش یکی از راهکارهای دارویی برای از بین بردن زگیل تناسلی است که میتواند نشانه‌های ظاهری آن را به طور کامل برطرف کند و از شدت حمله ویروس نیز بکاهد. این محلول به صورت آماده در داروخانه‌ها موجود است و می‌توانید آن را بدون نسخه پزشک نیز تهیه کنید؛ البته اکیدا توصیه می‌کنیم که تا زمانی که زگیل‌ها به طور دقیقی توسط پزشک متخصص بررسی نشده‌اند این کار را انجام ندهید.
این محلول از ترکیبات شیمیایی ساخته شده است و به همین دلیل در صورت استفاده طولانی مدت میتواند باعث تحریک پوست و ایجاد برخی آسیب‌های دیگر بر روی آن شود. با توجه به این موضوع پزشکان استفاده از آن را ۱ تا ۳ ماه توصیه می‌کنند و بعد از آن باید قطع شود.
استفاده از کرم‌های موضعی
برخی کرم‌ها مانند زیکلارا، آلدرا و ایمیکویمود می‌توانند سیستم ایمنی شما را تقویت کنند تا بیماری را به طور کامل از بین ببرد. این کرم‌ها معمولا در مواردی تجویز میشوند که زگیل‌ها کوچک هستند و نواحی کمی را درگیر کرده‌اند. شما باید مقدار مناسبی از کرم را بر روی زائده‌ها بمالید و تا زمانی که آن را پاک نکرده‌اید از برقراری هر رابطه جنسی خودداری کنید.
علاوه بر این در صورت مشاهده عوارضی مانند التهاب بیش از حد پوست، تاول، بدن درد، بثورات جلدی، خستگی یا سرفه بلافاصله به پزشک اطلاع دهید و مصرف کرم را متوقف کنید.
جراحی زگیل
در مواردی که زگیل‌ها بسیار بزرگ شده‌اند یا روش‌های درمانی دیگر موثر نیستند از تکنیک جراحی برای برداشتن آنها استفاده می‌شود. این تکنیک شامل دو روش کلی یعنی الکتروسرجری (کوتر) یا رادیوسرجری (RF Surgery) است. معمولا در روش‌های جراحی زگیلهای تناسلی تیغ زده میشوند یا برش می‌خورند تا اثری از آنها نباشد. نکته مهم این است که برخی از این زگیل‌ها نسبت به زخمی شدن و تیغ خوردن حساس هستند و ممکن است این کار باعث گسترش آنها شود. در تکنیک‌های پیشرفته‌تر از امواج رادیویی یا الکتریکی برای برداشت زگیل‌ها استفاده می‌شود که باعث خونریزی هم نخواهد شد.
جراحی زگیل تناسلی به صورت سرپایی انجام می‌شود؛ اما لازم است که بیمار یکی دو روزی بعد از جراحی استراحت کند. این روش در مقایسه با راهکارهای دیگر کمی تهاجمی‌تر است و معمولا به عنوان آخرین گزینه درمان کلینیکی زمانی که هیچ راهکار دیگری پاسخگو نیست استفاده می‌شود.
کرایوتراپی یا فریز کردن زگیل‌ها
در حال حاضر یکی از بهترین و موثرترین روش‌های درمان زگیل تناسلی کرایوتراپی است؛ این روش هزینه پایین و عوارض بسیار کمی دارد و میتواند برای درمان انواع زگیلهای تناسلی به کار رود. در این روش نیتروژن مایع که دمای بسیار پایینی دارد با استفاده از پروب کرایو به زگیل‌ها تابانده می‌شود و آنها را منجمد می‌کند. چند روز بعد از درمان زگیل‌ها کم‌کم سیاه میشوند و خود به خود می‌ریزند.
در صورتی که کرایوتراپی در مرکزی معتبر و توسط یک پزشک ماهر انجام شود، ممکن است بر روی پوست شما تاول‌های کوچک یا التهابات خفیف مشاهده شود که بعد از چند روز برطرف خواهند شد. توجه داشته باشید که نیتروژن مایع میتواند باعث ایجاد سوختگی‌های وسیع در پوست شود؛ پس تا زمانی که به اعتبار کلینیک و تخصص پزشک اطمینان پیدا نکرده‌اید اجازه شروع درمان را ندهید.
لیزر درمانی
در مواردی که شدت ویروس بالا نیست یا پراکندگی زیادی ندارد میتوان از لیزر برای از بین بردن آن استفاده کرد. در این روش پرتوهای نوری با طول موج مشخص و شدت تعیین شده توسط پزشک به محل تابانده میشوند. مقدار نفوذ پرتو در پوست و تعداد شات‌ها بستگی به نوع زگیل، تعداد و پراکندگی آن دارد و میتواند ویروس را کاملا ضعیف کند.
در این روش درمانی هیچ آسیبی به بافت‌های پوست نمی‌رسد و بیمار تنها تا چند روز عوارضی مانند سوزش یا درد خفیف را تجربه خواهد کرد. برای خانم‌ها معمولا از لیزر Co2 برای درمان استفاده می‌شود؛ اما ممکن است بسته به نظر پزشک نوع دیگری از پرتوهای نوری مانند اشعه مادون قرمز به کار برود.
بعد از درمان زگیل تناسلی این نکات را به یاد داشته باشید
توجه کنید که ویروس HPV هیچ‌گاه ریشه‌کن نمی‌شود و تا آخر عمر همراه بیمار خواهد بود؛ به همین دلیل از هر روشی که برای درمان آن استفاده کنید امکان برگشت مجدد زگیل‌ها و عود بیماری وجود دارد. با رعایت موارد زیر می‌توانید احتمال برگشت بیماری را کاهش دهید و زندگی جنسی سالمی داشته باشید.
- از روابط جنسی پرخطر و بدون کاندوم یا با شرکای جنسی متعدد خودداری کنید.
- روابط مقعدی را به طور کامل حذف یا حداقل کمتر کنید.
- از تیغ و پودرهای موبر شیمیایی برای موزدایی ناحیه تناسلی استفاده نکنید؛ تا زمان درمان کامل ماشین‌های اصلاح با شماره نسبتا بالا بهترین گزینه برای از بین بردن موهای زائد در این ناحیه هستند.
- از خاراندن ناحیه تناسلی و دست‌کاری زگیل‌ها خودداری کنید.
- هرگز با استفاده از حوله یا دستمال کاغذی ناحیه تناسلی را به صورت مالشی خشک نکنید؛ بهتر است به صورت ضربه‌ای و خیلی آرام این کار را انجام دهید.
- تا زمانی که زائده‌های گوشتی به طور کامل از بین بروند روابط جنسی خود را کمتر کنید؛ از لمس و تحریک ناحیه بپرهیزید و در زمان رابطه حتما از کاندوم استفاده کنید.
تفاوت زگیل عادی و زگیل تناسلی چیست؟
زگیلهای عادی می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شوند. اما همان‌طور که از نام زگیل تناسلی مشخص است؛ این دسته از زگیل‌ها تنها در ناحیه تناسلی و اطراف آن ایجاد میشوند. این نوع از زگیل‌ها را میتوان بر روی قسمت‌های مختلفی مانند موارد زیر مشاهده کرد:
- دهانه رحم و دیواره‌های واژن،
- نوک یا محور آلت،
- کیسه بیضه،
- دور مقعد،
- کشاله‌های ران،
- داخل واژن،
- لگن.
نکته مهم اینجا است که بر خلاف زگیلهای معمولی، زگیلهای تناسلی ممکن است نمود بیرونی نداشته باشند. برای مثال زمانی که این بیماری در داخل واژن بروز پیدا می‌کند؛ معمولا نمی‌توان نشانه‌های بیرونی آن را مشاهده کرد.
یکی دیگر از تفاوت‌های زگیل معمولی با تناسلی در شکل آن است؛ زگیلهای تناسلی معمولا حالتی خوشه‌ای یا آبشاری دارند و به تعداد زیاد مشاهده میشوند. به علاوه عدم رسیدگی به آنها هم میتواند باعث افزایش تعداد خوشه‌ها شود. این در حالی است که زگیلهای معمولی تنها یک واحد هستند و زیاد نمی‌شوند. از سوی دیگر زگیلهای تناسلی گنبدی شکل نیستند؛ به این معنا که از سطح پوست بالاتر نمی‌آیند و به شکل تخت رشد می‌کنند.
از نظر رنگ میتوان گفت که زگیلهای تناسلی و معمولی با هم مشابه هستند و هردو رنگی شبیه به پوست دارند. اما گذشت زمان باعث می‌شود که زگیلهای تناسلی تغییر رنگ داده و صورتی یا قهوه‌ای شوند.
علت ایجاد زگیل تناسلی چیست؟
زگیل تناسلی یک بیماری ویروسی است اما به خودی خود به وجود نمی‌آید؛ بلکه تماس پوستی مستقیم با یک شخص ناقل ویروس، باعث انتقال آن خواهد شد.
از رایجترین علت‌های ایجاد زگیل تناسلی، داشتن رابطه جنسی به فرد آلوده به این ویروس است. فرقی نمی‌کند که رابطه جنسی از طریق دهانی، مقعدی یا واژینال صورت گیرد؛ در هر صورت ویروس میتواند به نواحی که با دستگاه تناسلی در تماس بوده‌اند منتقل شده و زگیل را به وجود آورد.
البته برخورد دست آلوده به ویروس با قسمت‌های تناسلی هم میتواند باعث بروز این بیماری و انتقال ویروس HPV شود. این موضوع علت اصلی ایجاد بیماری زگیل تناسلی در کودکان است. همچنین بانوانی که به مدت زیاد از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند؛ بیشتر در معرض ابتلا به این ویروس هستند.
یک سیستم ایمنی قوی میتواند به راحتی ویروس HPV را دفع کرده و از بین ببرد؛ به همین دلیل معمولا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به این ویروس مبتلا خواهند شد.
البته علت ایجاد زگیل تناسلی در بانوان و آقایان با هم متفاوت است؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم مقاله‌های زگیل تناسلی در مردان و زگیل تناسلی در زنان را مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی را درباره این باره به دست آورید.
علائم ایجاد زگیل تناسلی چیست؟
به طور معمول افراد با مشاهده عارضه‌های پوستی گه در ناحیه تناسلی ایجاد میشوند؛ می‌توانند متوجه بروز این بیماری شوند. البته شریک جنسی شما راحت‌تر میتواند چنین نشانه‌هایی را تشخیص دهد؛ به ویژه اگر در ناحیه مقعد یا واژن این بیماری ایجاد شده باشد تشخیص آن برای شما دشوار خواهد بود. این عارضه‌های پوستی معمولا سه ماه پس از ورود ویروس به بدن ظاهر میشوند؛ به همین دلیل نباید منتظر بمانید تا زگیل‌هایی را بر روی پوست خود مشاهده کنید.
با وجود این برخی از نشانه‌ها هستند که می‌توانند به شما کمک کنند تا به وجود این ویروس در بدن خود شک کرده و برای بررسی دقیق‌تر به نزد پزشک مراجعه کنید. از مهم‌ترین این نشانه‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
توده
برخی اوقات یک سری توده‌های بدون درد در اطراف ناحیه تناسلی ایجاد میشوند که ممکن است نشانه‌ای از وجود ویروس HPV در بدن باشند. این توده‌ها معمولا به شما خوشه‌ای هستند؛ اما امکان دارد که به شکل تکی هم مشاهده شوند.
احساس سوزش و خارش
بیماری زگیل تناسلی میتواند باعث ایجاد احساس سوزش و خارش در اطراف این ناحیه شود؛ به طور عمده این احساس در نواحی زیر شکم، ناحیه تناسلی و کشاله‌های ران ایجاد خواهد شد. به علاوه یکی از نشانه‌های وجود ویروس HPV در بدن، افزایش قابل توجه ترشحات است.
خونریزی
اگر زگیل تناسلی در مجاری ادراری به وجود آید؛ میتواند باعث ایجاد خونریزی در زمان ادرار کردن شود. به علاوه این نوع از زگیل‌ها اگر به موقع درمان نشوند؛ ممکن است مجاری ادراری را مسدود کنند. از سوی دیگر یکی از علت‌های اصلی ایجاد خونریزی و درد در زمان رابطه جنسی، وجود زگیل تناسلی در این دستگاه است.
آیا زگیل تناسلی قابل پیشگیری است؟
برای جلوگیری از انتقال ویروس HPV مانند بسیاری دیگر از ویروس‌ها، باید اقدامات ساده‌ای را انجام دهید که می‌توانید شما را در برابر این بیماری مصون کند. به ویژه افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا دخانیات مصرف می‌کنند؛ باید این موضوعات را جدی بگیرند.
از مهم‌ترین کارهایی که میتوان برای پیشگیری از زگیل تناسلی انجام میشوند؛ از قرار زیر هستند:
تزریق واکسن گارداسیل
تزریق واکسن گارداسیل میتواند تا حد زیادی ریسک ابتلا به ویروس HPV را کاهش دهد؛ تاثیر این واکسن در بانوان اثرگذاری بیشتری نسبت به آقایان دارد. به عبارت بهتر هنوز اثربخشی آن بر روی آقایان مورد تایید قرار نگرفته است؛ اما تزریق آن مشکلی را برای آنها ایجاد نخواهد کرد.
این واکسن در حال حاضر میتواند بر روی ۵ نوع خطرناک از ویروس HPV تاثیر گذاشته و از ابتلای فرد به آنها جلوگیری کند. به طور معمول همه بانوانی که در بازه سنی ۹ تا ۴۵ سال قرار دارند؛ می‌توانند به توصیه پزشک و تحت نظر او، این واکسن را تزریق کنند.
توصیه می‌شود که پسران هم در سن ۱۱ سالگی این واکسن را تزریق کنند؛ زیرا تزریق واکسن HPV قبل از رسیدن به سن بلوغ، میتواند تاثیر بسیار خوبی را بر روی سیستم ایمنی افراد گذاشته و احتمال ابتلا به زگیل تناسلی را در بزرگ‌سالی تا حد زیادی کاهش دهد. همچنین اگر بانوان در سن ۲۶ سالگی و آقایان در سن ۲۱ سالگی اقدام به تزریق این واکسن کنند؛ احتمال بروز بیماری در آنها تا ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت.
استفاده از وسایل مراقبتی در حین رابطه جنسی
یکی از بهترین وسایل جلوگیری از انتقال ویروس زگیل تناسلی به افراد دیگر، کاندوم است. باید بدانید که کاندوم تنها راهی برای پیشگیری از بارداری نیست؛ بلکه میتواند به طور موثری از انتقال ویروس‌ها و بیماری‌ها در حین این رابطه جلوگیری کند. هرچند استفاده از کاندوم نمی‌تواند شما را به طور صد درصد در برابر زگیل تناسلی ایمن کند؛ اما احتمال ابتلای شما را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.
داشتن رابطه جنسی سالم و کنترل شده
شما باید اطلاعات جنسی خود را بالا ببرید و دانش خوبی را درباره راه‌های جلوگیری از انتقال ویروس‌های مقاربتی به دست آورید. به این ترتیب می‌توانید سلامت خود و شریک جنسیتان را تا حد خوبی حفظ کرده و در صورت وجود چنین ویروس‌هایی، از انتقال آنها جلوگیری کنید.
علاوه بر این باید دقت کنید که داشتن شرکای جنسی متعدد، میتواند احتمال ابتلای شما را به زگیل تناسلی بالا ببرد. بنابراین هرگز در رابطه جنسی مراقبت نشده و مشکوک شرکت نکنید و پیش از انجام هر کاری، از سلامت شریک جنسی خود مطمئن شوید.
رعایت بهداشت شخصی
هرچند احتمال انتقال ویروس HPV از طریق وسایل شخصی مانند حوله یا لباس بسیار اندک است؛ اما به دلیل تماس مستقیم این وسایل با پوست، توصیه می‌شود حتما از وسایل شخصی خود استفاده کنید.
به ویژه در زمانی که به آرایشگاه‌ها برای انجام کارهایی مانند اپیلاسیون مراجعه می‌کنید؛ مطمئن شوید که همه وسایل یک بار مصرف و کاملا استریلیزه هستند و تا حد امکان وسایل شخصی خود را همراه ببرید.
چگونه میتوان زگیل تناسلی را تشخیص داد؟
همان‌طور که گفتیم در بسیاری از موارد این شریک جنسی شما است که عارضه‌ها را مشاهده کرده و به شما اطلاع خواهد داد که احتمال دارد به ویروس HPV مبتلا شده باشید. اما در برخی موارد این ویروس به شکل پنهان و در قسمت‌های داخلی بروز پیدا می‌کند؛ در نتیجه ممکن است تا زمان ایجاد عارضه‌های پوستی دیر شده و ویروس در بدن شما پیشرفت کرده باشد. به همین دلیل از برخی اقدامات برای تشخیص زگیل تناسلی استفاده می‌شود:
انجام تست پاپ اسمیر برای بانوان
همه بانوانی که رابطه جنسی دارند باید از سن ۲۰ سالگی به بعد، تست پاپ اسمیر را در دوره‌های زمانی مشخص انجام دهند. در طی این تست از سلول‌های رحم نمونه‌برداری می‌شود و سلول‌ها از نظر ابتلا به ویروس HPV و سرطانی شدن، مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
آزمایش خون
راه دیگر برای تشخیص وجود ویروس HPV در بدن، انجام دادن آزمایش خون است. استفاده از این روش برای آقایان و خانم‌ها محدودیتی ندارد. میزان حساسیت و دقت در این روش بسیار بالا است؛ زیرا به صورت مولکولی انجام می‌شود و میتواند ژن ویروس را ردیابی کند.
یکی از کارهایی که در طی آزمایش خون برای تشخیص HPV انجام می‌شود؛ روش ژنوتاپینگ است. در این روش میتوان با توالی یابی ژن ویروس، وجود آن را در بدن افراد تشخیص داد.
علاوه بر این یک راهکار بسیار دقیق دیگر برای تشخیص زگیل تناسلی وجود دارد که به نام Real Time PCR شناخته می‌شود. در این روش ژن مورد نظر را بارها و بارها تکثیر کرده و در نهایت با استفاده از دستگاه مخصوص آنها را آنالیز می‌کنند.
عوارض زگیل تناسلی
هرچند زگیل تناسلی به خودی خود خطر چندانی ندارد؛ اما عدم رسیدگی به موقع و اقدام برای درمان آن میتواند باعث ایجاد بیماری‌های خطرناکی در بدن شود. از مهم‌ترین عوارض ویروس HPV میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سرطان
یکی از خطرناک‌ترین عوارض زگیل تناسلی برای بانوان، افزایش ریسک ابتلا به سرطان دهانه رحم است. با وجود ویروس در این ناحیه، سلول‌ها رفته‌رفته رشد چشمگیری پیدا کرده و سرطانی میشوند.
علاوه بر این آقایان هم در صورت ابتلا به این ویروس، ممکن است دچار سرطان آلت تناسلی شوند. در کنار این‌ها احتمال بروز سرطان در ناحیه مقعد، دهان و گلو هم وجود دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود که حتما انجام مراقبت‌های پزشکی را جدی گرفته و به محض بروز اولین نشانه‌ها، برای درمان زگیل تناسلی مراجعه کنید.
ایجاد برخی از مشکلات در حین بارداری
بانوان باید دقت کنند که پیش از هر اقدامی برای بارداری، باید ویروس HPV را درمان کنند. زیرا وجود این ویروس در حین بارداری میتواند باعث ایجاد مشکل در دفع ادرار شود. به علاوه باعث سفت شدن بافت واژن می‌شود؛ در نتیجه در صورت زایمان طبیعی، واژن نمی‌تواند به اندازه کافی باز شود. این موضوع باعث افزایش درد و خونریزی در حین زایمان خواهد شد.
همچنین امکان دارد زمانی که نوزاد در حال خارج شدن از واژن است؛ ویروس HPV به او منتقل شده و باعث ایجاد مشکل برای او شود.
راه درمان زگیل تناسلی چیست؟
بسیاری از افراد به دنبال این هستند که راه درمانی را برای زگیلهای تناسلی پیدا کرده و خود را از شر این ویروس نجات دهند. برخی از مبتلایان به این ویروس به دلیل اینکه از رفتن نزد پزشک خجالت می‌کشند؛ ترجیح می‌دهند که از راه‌های خانگی درمان زگیل تناسلی استفاده کنند.
هرچند استفاده از این روش‌ها در مراحل اولیه زگیلهای تناسلی میتواند برای شما موثر بوده و عارضه‌های پوستی را از بین ببرد؛ اما قادر نیست که به طور کامل ویروس را ریشه‌کن کند. در نتیجه احتمال عود کردن HPV وجود خواهد داشت. ما در مقاله‌ای با عنوان درمان‌های خانگی زگیل تناسلی، همه موادی را که می‌توانند در برطرف کردن این عارضه پوستی به شما کمک کنند؛ معرفی کرده‌ایم.
در کنار این موارد توصیه می‌کنیم که شما حتما به پزشک مراجعه کنید؛ زگیل تناسلی بیماری نیست که آن را سرسری بگیرید و فکر کنید که مانند زگیلهای معمولی پس از مدتی برطرف خواهد شد.
این بیماری در صورت عدم رسیدگی روزبه‌روز شدیدتر شده و مشکلاتی جدی را برای شما ایجاد می‌کند. به علاوه این تنها خود شما نیستید که در معرض خطرات این بیماری قرار دارید؛ بلکه همه افرادی که تماس پوستی مستقیم با شما دارند، می‌توانند به نوعی میزبان این ویروس شده و با مشکلات ناشی از آن درگیر شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود که در اولین فرصت برای درمان بیماری به پزشک مراجعه کنید.
معمولا پزشکان از روش‌های مختلفی برای درمان زگیل تناسلی استفاده می‌کنند؛ اما از این میان دو روش می‌توانند به طور کامل ویروس را از بین ببرند و برای همیشه شما را از شر آن راحت کنند. این دو روش عبارت‌اند از:
لیزر درمانی
تاباندن اشعه لیزر به زگیلهای تناسلی میتواند به خوبی بر روی این عارضه‌های پوستی تاثیر گذاشته و آنها را از بین ببرد. فقط باید دقت کنید که برای انجام لیزر باید به یک کلینیک معتبر مراجعه کنید؛ زیرا پوست ناحیه تناسلی حساسیت زیادی دارد و استفاده از لیزر نامناسب و یا تنظیم نادرست دستگاه، میتواند مشکلات دیگری را مانند سوختگی برای شما به وجود آورد.
کرایوتراپی
در روش کرایوتراپی تلاش می‌شود که از منجمد کردن یا فریز کردن این عارضه‌های پوستی، برای از بین بردن ویروس HPV استفاده شود. در این روش از اسپری حاوی نیتروژن مایع برای پاشیدن بر روی زگیل‌ها استفاده می‌شود. این اسپری میتواند به سرعت زگیل‌ها را منجمد کرده و حتی در صورت گسترده بودن، آنها را به طور موثری از بین ببرد.
حسن استفاده از این دو روش این است که کاملا غیر تهاجمی هستند و کمترین میزان درد را در بدن شما ایجاد خواهند کرد. به علاوه بنا به تشخیص پزشک شما نیاز به انجام تعداد مشخصی جلسه با فاصله زمانی مشخص دارید تا بتوانید نتیجه درمان را مشاهده کنید.
علاوه بر این موارد، از روش‌های دیگری هم برای درمان زگیل تناسلی استفاده می‌شود که از قرار زیر هستند:
- جراحی
- داروهای موضعی و پماد
- سوزاندن با الکتروکاتر
اصلاح عادت‌ها و رژیم غذایی برای درمان زگیل تناسلی
یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید برای کنترل بیماری زگیل تناسلی و سرعت بخشیدن به روند بهبود آن انجام دهید؛ اصلاح رژیم غذایی و ترک برخی از عادت‌ها است. برای مثال پرهیز از کشیدن سیگار یکی از مهم‌ترین اقدامات در کنترل این بیماری است که میتواند مقابله با این نوع از زخم‌ها را برای بدن شما ساده‌تر کند.
علاوه بر این لازم است که برخی از مواد غذایی خاص را در رژیم غذایی خود قرار دهید تا بتواند با تقویت سیستم ایمنی بدن، از ابتلای شما به دیگر بیماری‌ها جلوگیری کند. بهترین مواد غذایی که می‌توانند سرعت بهبود زگیل تناسلی را افزایش دهند؛ از قرار زیر هستند:
- میوه‌هایی مانند بلوبری، زغال اخته و گیلاس
- مصرف سبزیجاتی مانند گوجه فرنگی، فلفل دلمه‌ای و کدو
- استفاده از سبزیجاتی با برگ‌های تیره مانند اسفناج و کلم بروکلی
- لوبیا
- گوشت کم‌چرب
- مغزیجات مانند بادام
- غلات کامل
علاوه بر این موارد باید یک سری از مواد غذایی خاص را از سبد غذایی خود حذف کنید؛ زیرا این مواد غذایی محرک هستند و می‌توانند شدت بیماری را افزایش دهند. از مهم‌ترین این مواد غذایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لبنیات، سبوس و ذرت که ممکن است باعث ایجاد آلرژی شوند
- نان سفید و ماکارونی
- گوشت قرمز
- غذاهای فرآوری شده با چربی ترانس
- کافئین
عصاره درخت چای
برای از بین بردن زگیل تناسلی در خانه، تنها کافی است که یک پنبه کوچک را به کمی عصاره درخت چای آغشته کنید. سپس این پنبه را به آرامی روی ناحیه مبتلا به زگیل مالش داده و پس از ۲۰ دقیقه آن را بشویید. دقت کنید که باید حتما پس از شستشو محل زگیل‌ها را کاملا خشک کنید.
عصاره درخت چای یکی از بهترین ضدعفونی‌کننده‌های طبیعی است که مصرف آن به مدت دو هفته میتواند زگیلهای تناسلی را کمرنگ و کوچک کند. نکته مهم اینجا است که هرگز نباید روغن درخت چای را وارد واژن کنید.
سرکه سیب
سرکه سیب را میتوان یکی از اسیدهای طبیعی دانست که در بسیاری از موارد میتواند نقش داروهای اسیدی تجویزشده را ایفا کرده و تاثیر مشابهی دارد. برای درمان زگیل تناسلی با این ماده طبیعی باید پنبه یا گاز استریل را به سرکه سیب آغشته کرده و کمی محل زگیل را مالش دهید. استفاده از سرکه سیب میتواند باعث سیاه شدن زگیلهای تناسلی شود که نشان از طی شدن روند بهبود دارد.
چای سبز
عصاره چای سبز یکی از بهترین درمان‌های زگیل تناسلی است که در طب سنتی توصیه شده است؛ حتی برخی از پزشکان پمادی را به نام sinecatechins که با چای سبز ساخته شده است، برای بیماران خود تجویز می‌کنند. توصیه می‌شود در صورتی که از چای سبز برای زگیل تناسلی استفاده کردید؛ آن را با روغن نارگیل مخلوط کنید.
سیر
تجربه نشان داده که عصاره سیر میتواند تاثیر بسیار خوبی بر روی زگیلهای تناسلی داشته باشد. اگر در دوران بارداری به این بیماری دچار شده‌اید؛ عصاره سیر میتواند یک درمان قابل اعتماد برای شما باشد.
برای استفاده از این عصاره جادویی، باید چند حبه سیر را له کرده و با استفاده از یک نوار تمیز آن را بر روی ناحیه دارای زگیل ببندید. دقت کنید که نباید مدت زیادی سیر را بر روی پوست خود قرار دهید؛ زیرا میتواند باعث ایجاد التهاب و سوختگی شود. این کار را می‌توانید تا زمان بهبودی به صورت روزانه تکرار کنید.
روغن کرچک
روغن کرچک یکی از بهترین روغن‌ها برای درمان انواع مشکلات پوستی است که میتواند در مورد زگیل تناسلی هم مفید واقع شود. این روغن دارای اسیدی به نام ریسینولیک اسید است که به آن خواص ضد التهابی و ضد ویروسی بخشیده است.
اگر می‌خواهید از روغن کرچک برای درمان خانگی زگیل تناسلی استفاده کنید؛ باید نوع خالص آن را به دست آورید. به عبارت بهتر باید از روغنی استفاده کنید که در اثر وارد کردن فشار بر روی دانه‌ها به دست آمده و از گرما دادن در روند تولید آن استفاده نشده باشد. این نوع روغن را باید با استفاده از پنبه روی زگیل قرار داده و چسب بزنید.
اجازه دهید که روغن کرچک به مدت یک شب تا صبح بر روی زگیل باقی بماند؛ پس از گذشت این مدت باید محل را با آب گرم شستشو دهید. زمانی که زگیل تناسلی مرطوب شد؛ با استفاده از یک پارچه لطیف، ناحیه را ماساژ دهید تا سلول‌های مرده از بین بروند. در صورت تکرار این روند به صورت روزانه، نهایتا زگیل‌ها تیره شده و از بین می‌روند.
ژل آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا دارای خاصیت ضد التهاب است و میتواند زخم‌ها را به طور موثری بهبود دهد؛ به همین دلیل از این ژل برای درمان زگیل تناسلی هم استفاده می‌شود. این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد ویروسی است و حتی برای از بین بردن خارش پوست و تسکین آن هم نقش موثری را ایفا می‌کند.
برای استفاده از آلوئه ورا در باید ژل آن را از برگ‌ها خارج کرده و سپس بر روی یک پنبه قرار دهید؛ حال این پنبه را به صورت مستقیم بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید و با استفاده از چسب آن را محکم کنید. بهتر است که این ژل حدود هشت ساعت یا یک شب تا صبح بر روی زگیل باقی بماند. پس از طی شدن این دمدت، ناحیه زگیل را با دقت با استفاده از آب گرم بشویید.
توصیه می‌شود که استفاده موضعی از ژل آلوئه ورا به مدت یک ماه به طور مداوم تکرار کنید. همچنین می‌توانید در طول این مدت ژل را به صورت شربت درآورده و میل کنید؛ به این ترتیب به سیستم ایمنی بدن خود برای دفع ویروس زگیل تناسلی کمک خواهید کرد.
جو دو سر
برای اینکه از قدرت جو دو سر برای از بین زگیلهای تناسلی استفاده کنید؛ باید آنها را در آب داغ خیس کرده و صبر کنید تا نرم شوند. این نرمی باید به حدی باشد که بتوانید جوها را به صورت کامل له کنید. پس از له کردن جوها، باید آن را با مقداری آب گرم ترکیب کنید و به مدت ۲۰ دقیقه در داخل این محلول بنشینید. برای تاثیرگذاری جو دو سر بر روی زگیل تناسلی باید دقت کنید که در زمان نشستن در آّب، همه زگیل‌ها در تماس با آن هستند.
جوش شیرین
یکی دیگر از مواد طبیعی که برای درمان خانگی زگیل تناسلی از آن استفاده می‌شود؛ جوش شیرین است. این ماده را می‌توانید به دو صورت مورد استفاده قرار دهید. در حالت اول باید جوش شیرین را با آب گرم مخلوط کرده و در این محلول بنشینید. همچنین می‌توانید خمیری را از ترکیب روغن کرچک و جوش شیرین به دست آورده و آن را با استفاده از یک باند تمیز بر روی زگیلهای خود قرار دهید.
آناناس
آناناس دارای یک آنزیم مفید به نام بروملین است که میتواند برای درمان مشکلات التهابی پوست مانند آکنه و اگزما مورد استفاده قرار بگیرد. حتی از این ماده برای درمان پسوریازیس هم استفاده می‌شود.
عصاره آناناس به دو صورت میتواند بر روی زگیل تناسلی تاثیر بگذارد:
- زگیل‌ها را خشک کرده و در نهایت از بین ببرد
- از ایجاد جای زخم در زمان برداشتن زگیل تناسلی با استفاده از جراحی جلوگیری کند
در هر دو صورت و برای رسیدن به هر دو هدف، نیاز به استفاده از آناناس تازه دارید. دقت داشته باشید که هرگز نباید از آناناس کنسروی یا کمپوتی برای درمان این زخم‌ها استفاده کنید. برای استفاده از آناناس در درمان زگیل تناسلی، باید قطعات آناناس تازه را بفشارید تا عصاره آن خارج شود. سپس یک پنبه را به این عصاره آغشته کرده و به مدت ۱۰ دقیقه بر روی زگیل بگذارید. پس از اتمام این مدت، پوست را به دقت شسته و خشک کنید.
نارون کوهی
همه آقایان و بانوانی که برای درمان خانگی زگیل تناسلی خود به دنبال یک شیوه مطمئن می‌گردند؛ استفاده از نارون کوهی را به شما پیشنهاد می‌دهیم. نارون کوهی شمایلی شبیه به فندق دارد و میتواند به طور موثری اندازه زگیل‌ها را کاهش دهد.
البته باید دقت کنید که این ماده تنها در صورتی میتواند به طور دائمی زگیلهای تناسلی را از بین ببرد که به مدت طولانی استعمال شود. نارون کوهی میتواند با کوچک کردن عروق خونی منتهی به زگیل‌ها، مانع از رسیدن اکسیژن به آنها شده و در نهایت زگیل‌ها را از بین ببرد.
اگر می‌خواهید از نارون کوهی برای از بین بردن زگیلهای تناسلی استفاده کنید؛ باید تقطیر این ماده طبیعی را تهیه کرده و به مدت ۱۵ دقیقه بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. برای دیدن تاثیرات این روش، این کار را باید دو بار در هفته و حداقل به مدت ۳ هفته تکرار کنید.
پودر موبر
افرادی که بیماری پوستی نداشته و پوست آنها حساس نباشد؛ می‌توانند از پودر موبر برای از بین بردن زگیل تناسلی در خانه استفاده کنند. این پودرها دارای خواص مخربی هستند که می‌توانند زگیل‌ها را به طور موثری بسوزانند و در نهایت آن را از بین ببرند.
فولات و ویتامین B12
برای از بین بردن زگیل تناسلی همیشه نیازی به استفاده از مواد طبیعی و گیاهی نیست؛ بلکه می‌توانید با استفاده از برخی داروها هم آن را از بین ببرید. اما باید دقت داشته باشید که استفاده از داروها نباید به صورت خودسرانه باشد و برای این کار باید با پزشک مشورت کنید.
فولات یا قطره آهن در کنار ویتامین B12 یکی از اثرگذارترین داروها برای از بین بردن زگیل تناسلی است؛ زیرا تجربه نشان داده که کمبود این دو ماده در بدن میتواند زمینه ابتلا به این بیماری را فراهم کند. بنابراین اگر می‌خواهید به این بیماری مبتلا نشده و یا در صورت ابتلا آن را درمان کنید؛ توصیه ما به شما مصرف آهن و ویتامین B12 به مقدار کافی است.
پرسش از شما پاسخ از پزشک
بهترین روش برای درمان زگیل تناسلی کدام است؟
همان‌طور که گفتیم تعیین شیوه درمان این زگیل‌ها به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان برای همه افراد یک روش خاص را بهترین دانست. پزشک با معاینه دقیق هر فرد و بررسی زندگی جنسی او بهترین راهکارهای درمانی را به شما پیشنهاد می‌دهد و قطعا به نتیجه می‌رسید.
دختران و مردان مجرد در صورت مشاهده زگیل تناسلی باید از چه روشی برای درمان استفاده کنند؟
معمولا در افراد مجردی که رابطه جنسی ندارند زگیل‌ها تناسلی خود به خود از بین می‌روند؛ اما این بدان معنا نیست که نباید اقدامی برای کنترل آنها کرد. اگر مجرد هستید و در ناحیه تناسلی خود زگیل‌ها را مشاهده کرده‌اید حتما به پزشک سری بزنید تا دقیقا آنها را معاینه کند. در مواردی ممکن است این ضایعات ایجاد سرطان کنند یا زندگی جنسی آینده شما را به خطر بیندازند.
آیا واکسن زگیل تناسلی میتواند راهکاری برای درمان آن باشد؟
در حال حاضر واکسن گارداسیل برای مقابله با زگیل تناسلی در بانوان به کار می‌رود؛ البته این روش بیشتر برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری استفاده می‌شود و یک راهکار درمانی نیست. اگر اکنون به زگیل تناسلی مبتلا هستید دیگر واکسن تاثیری ندارد؛ به همین دلیل توصیه می‌شود که خانم‌های جوان در دوران مجردی و قبل از شروع ارتباطات جنسی این واکسن را تزریق کنند.
آیا امکان انتقال ویروس HPV بدون داشتن رابطه جنسی وجود دارد؟
بله. به طور کلی هر نوع تماس پوستی مستقیم با فرد آلوده میتواند باعث انتقال ویروس HPV به دیگران شود. به همین دلیل است که برخی از کودکان در زمان تولد به این بیماری مبتلا میشوند.
آیا زگیل تناسلی به صورت خود به خود از بین می‌رود؟
تیپ‌های کم‌خطر زگیل تناسلی یعنی HPV6، HPV11، HPV40، HPV43، HPV44، HPV53، HPV54، HPV61، HPV72 و HPV73 به صورت خود به خود پس از گذشت ۱۸ تا ۲۴ ماه از بین می‌روند.
کدام تیپ‌های زگیل تناسلی خطرناک هستند؟
HPV16، HPV18، HPV31، HPV33، HPV35، HPV45، HPV39، HPV51، HPV52، HPV56، HPV58، HPV59 و HPV68
انواع زگیل تناسلی از نظر شکل ظاهری چیست؟
زگیلهای تناسلی معمولا به شکلهای مختلفی بر روی پوست ظاهر میشوند که از رایجترین آنها میتوان به گل کلم، کاکل دار، قارچ مانند، نوک تیز، پاپلاری و نامنظم اشاره کرد.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به زگیل تناسلی هستند؟
- افرادی که مبتلا به بیماری‌های مقاربتی دیگر مانند ایدز هستند.
- افرادی که در بازه سنی ۱۲ تا ۳۵ سال قرار گرفته‌اند.
- افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته یا رابطه جنسی مشکوک داشته‌اند.
- افرادی که بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند.
- افرادی که رابطه جنسی مراقبت نشده دارند یا با شرکای جنسی متعددی رابطه برقرار می‌کنند.
- افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی و بیماری‌های خود ایمنی هستند.
نشانی مرکز تخصصی دکتر مهرشاد رابط
- آدرس:تهران ، شهرک غرب ، میدان صنعت ، خیابان حسن صیف ، کوچه دوم ، پلاک ۱۱
پزشکان
physicians
لیزر، جوانسازی، کاشت مو | دارای بورد تخصصی و عضو آکادمی اروپا | عضو انجمن متخصصین پوست و موی ایران
.png)
.webp)
پرسش و پاسخ
Comment