اگزما پوستی چیست ؟ ( درمان اگزما)

اگزما پوستی یا درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis) به شرایطی گفته می شود که پوست شما عوارضی همچون خشکی، خارش، التهاب و تغییر رنگ (معمولا به قرمز) را از خود نشان می دهد. اگزما یک بیماری شایع پوستی می باشد که به هیچ عنوان مسری نیست و در حال حاضر روش هایی برای تسکین آن وجود دارد. این روش ها بیشتر، علائم آن را کنترل می کند و متاسفانه تا امروز هیچ درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده است.

اگزما یک عارضه ی پوستی مزمن، با درمانی نسبتا بلند مدت است و گاهی ممکن است به صورت دوره ای در بدن فرد مبتلا عُود کند. اگر آسم یا آلرژی دارید، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به اگزما پوستی هستید. در حال حاضر حدود 15 تا 20 درصد از مردم جهان، مبتلا به این بیماری و یا در برخی موارد، انواع دیگری از درماتیت آتوپیک می شوند. اگزما پوستی بیشتر در کودکان شایع است، اما به خاطر داشته باشید که در هر سنی امکان ابتلا به آن وجود دارد.

اگزما پوستی چیست؟

اگزما یکی از شایع ترین بیماری های پوستی در سطح جهان است. طبق آخرین تحقیقات صورت گرفته بیش از 31 میلیون آمریکایی به گونه از بیماری اگزما مبتلا هستند. این بیماری می تواند در دوران کودکی، نوجوانی یا بزرگسالی در بدن فرد ظاهر شده و شدت ابتلا به آن نیز، بین افراد مختلف بسیار متغیر است و به عوامل گوناگونی بستگی دارد.

هیچ راهی برای انتقال این بیماری از فردی به فرد دیگر وجود ندارد و در حال حاضر علت دقیق اگزما پوستی همچنان ناشناخته است. اما در همین راستا محققان معتقدند، افرادی که دچار اگزما می شوند به نوعی به عوامل ژنتیکی و محرک های محیطی واکنش نشان می دهند.

هنگامی که از خارج یا داخل بدن یک عامل تحریک کننده یا آلرژی، سیستم ایمنی بدن را متوجه خود می کند، باعث ایجاد التهاب می شود. در بعضی از مواقع، این التهاب مستقیما پوست را تحت تاثیر خود قرار داده و موجب بروز علائم اگزما پوستی می شود.

این بیماری می تواند در هر بخشی از بدن و پوست شما ظاهر شود؛ اما در نوجوانان و بزرگسالان معمولاً بر روی دست، گردن، داخل آرنج، مچ پا، زانو و اطراف چشم مشاهده می شود. اگرچه برخی از انواع اگزما پوستی دردناک هستند یا باعث سوزش می شوند، اما اگزما در اکثر موارد تنها موجب خارش پوست می شود.

پسوریازیس و اگزما پوستی می توانند مشابه به نظر برسند. چرا که هر دو بیماری باعث ایجاد التهاب و قرمز شدن پوست می شوند. با این حال در پسوریازیس، فلس ها و تکه های ضخیم از پوست جدا می شود که لبه های این فلس ها به خوبی مشخص و قابل مشاهده است؛ اما اگزما چنین عوارضی ندارد.

علائم بیماری پوستی خود را به طور کامل با پزشک متخصص پوست خود در میان بگذارید. شما گاهی می توانید به بیش از یک بیماری پوستی مبتلا باشید. روش درمان برای یکی ممکن است بر دیگری موثر نباشد.

علائم اگزما پوستی

مهمترین نکته ای که باید در خصوص این بیماری به خاطر داشته باشید در این مسئله خلاصه می شود که علائم و نوع اگزما پوستی ممکن است در بین افراد مختلف، متفاوت باشد. به همین دلیل احتمال دارد که علائم اولیه ی اگزما در بدن شما شبیه به سایر افراد مبتلا و یا حتی فرزند شما نباشد. حتی ممکن است انواع مختلف اگزما در نواحی مختلف بدن و در زمان های متفاوت ظاهر شوند.

اگزما معمولاً با خارش همراه است. در بسیاری از افراد، سطح و شدت خارش می تواند از خفیف تا متوسط ​​متغیر باشد. اما در برخی موارد، خارش ممکن است بسیار بدتر شده و پوست فرد مبتلا به اگزما را به شدت ملتهب کند. گاهی اوقات خارش آنقدر بد می شود که پوست در اثر التهاب شروع به خون ریزی می کند و همین مسئله می تواند اگزما را بدتر کند. اما شایع ترین علائم اگزما پوستی به شرح زیر است:

• خارش،
• خشکی پوست و ایجاد حساسیت،
• ملتهب شدن پوست و قرمز شدن آن،
• لکه ها و پلاک ها و بثورات قرمز،
• در برخی مواقع پوسته پوسته شدن پوست،
• خون ریزی یا ترشحات پوستی،
• تورم پوست،
• ظهور لکه های قهوه ای مایل به خاکستری، به ویژه در دست، پا، مچ پا، مچ دست، گردن، بالای قفسه سینه، پلک ها، داخل آرنج و زانو و در نوزادان صورت و پوست سر.

گاهی اگزما و خارش ناشی از آن باعث خراشیده و زخم شدن پوست و در نتیجه تحریک و التهاب بیشتر آن می شود. این موضوع باعث ایجاد عفونت شده و باید سریعا تحت درمان با آنتی بیوتیک ها قرار بگیرد.

مطالعات نشان می دهد که گاهی ممکن است تنها یک یا چند مورد از علائم اگزما پوستی در بدن شما ظاهر شود و گاهی دقیقا برعکس؛ تمام علائم این بیماری را به طور همزمان داشته باشید. بنابراین ممکن است در نهایت، در پی ابتلا به اگزما دچار برخی از بیماری های مزمن مرتبط با آن نیز شده یا تحت شرایط خاصی تمام علائم این بیماری در بدن شما به طور کامل برطرف شود.

بهترین راه برای پی بردن به شرایط و درمان صحیح اگزما پوستی، مشورت با یک پزشک متخصص است که می تواند پوست شما را معاینه کرده و درمانی مناسب تجویز کند. به خاطر داشته باشید که اگر اگزما دارید، ممکن است به بیماری های دیگری نیز مبتلا شده باشید یا پیش از ظهور علائم اگزما پوستی در بدن شما وجود داشته باشند.

این بیماری ها گاهی مواقع به همراه اگزما تشخیص داده می شوند:

• آلرژی
• آسم
• افسردگی
• کم خوابی شدید
• اضطراب

توجه داشته باشید که دیابت در این لیست گنجانده نشده است.

علت اگزما پوستی

در حال حاضر علت اصلی ابتلا به اگزما پوستی یا درماتیت آتوپیک کشف نشده است. اما طبق تحقیقات صورت گرفته، احتمالا این بیماری ناشی از حساسیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن، عوامل ژنتیک، محرک های محیطی و استرس باشد. این عوامل ممکن است هر یک به تنهایی بدن شما را وادار به واکنش کنند و یا در برخی مواقع، چند عامل به طور همزمان بدن را تحت تاثیر قرار داده و موجب واکنش هایی نظیر اگزما پوستی می شوند.

در ادامه هر یک از این عوامل را جداگانه بررسی خواهیم کرد:

سیستم ایمنی

اگر اگزما دارید، سیستم ایمنی بدن شما بیش از حد به عوامل تحریک کننده و یا انواع آلرژی ها واکنش نشان می دهد. همین واکنش بیش از حد باعث می شود که پوست شما ملتهب شود.

ژنتیک

اگر سابقه ی اگزما پوستی در خانواده شما وجود داشته باشد، به احتمال زیاد خود شما نیز دچار اگزما می شوید. همچنین اگر سابقه ی آسم، تب یونجه و یا انواع آلرژی ها نیز در خانواده وجود داشته باشد، فرزندان در معرض خطر ابتلای بیشتری قرار دارند.

عوامل تحریک کننده ی آلرژی ها شامل موادی مانند گرده ی گیاهان، موی حیوانات خانگی و یا مواد غذایی می شود که مستقیما باعث تحریک و یا ایجاد واکنش آلرژیک می گردند.

محیط زندگی

موارد زیادی در محیط زندگی ما وجود دارد، که مستقیما می تواند سلامت پوست را تحت تاثیر خود قرار دهد. برخی از مهم ترین عوامل از این قبیل شامل قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، آلاینده های هوا، صابون های تند، پارچه های پشم مانند و پوست و موی حیوانات خانگی است.

همچنین رطوبت کم (هوای خشک) نیز می تواند باعث خشکی و خارش پوست شما شود. در همین راستا گرما و رطوبت زیاد هم می تواند باعث افزایش تعریق شود و این مورد نیز خارش پوست را بدتر می کند.

استرس

سطح بالای استرس روزانه می تواند باعث اگزما پوستی در افراد شده و یا در صورت سابقه ی قبلی، آن را تحریک کند. عوامل روانی / احساسی و فشار های فیزیکی که باعث افزایش استرس می شوند، به طور کلی برای سلامت پوست مضر هستند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر می شود:

عوامل روانی / احساسی

• افسردگی
• مشکل در ایجاد آرامش مورد نیاز
• استفاده از الکل، تنباکو و یا مواد مخدر برای ایجاد آرامش کاذب
• نظر منفی نسبت به خود (اعتماد به نفس پایین)
• اضطراب و نگرانی مداوم
• بیش از حد احساسی بودن
• مشکل در تمرکز
• تحریک پذیری بالا و تغییرات لحظه ای احساسات یا خلق و خوی بی ثبات

عوامل جسمانی

• حالت تهوع و سرگیجه مداوم
• عدم تمایل به رابطه جنسی
• زیاد خوابیدن
• کم خوابیدن
• اسهال
• یبوست
• تنش عضلانی
• انواع درد های مزمن

در حال حاضر، محتمل ترین علتی که به این بیماری نسبت می دهند در این موضوع خلاصه می شود که گاهی اوقات اگزما در اثر واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی، به پروتئین هایی که بخشی از بدن هستند ایجاد می شود. معمولا سیستم ایمنی بدن، این پروتئین ها را که به طور طبیعی در بدن انسان وجود دارند، نادیده می گیرد و فقط به پروتئین های مهاجم مانند باکتری ها یا ویروس ها حمله می کند.

در زمان ابتلا به اگزما، سیستم ایمنی توانایی تشخیص تفاوت بین این دو را از دست می دهد، و در نهایت باعث ایجاد التهاب در پوست می شود.

انواع اگزما پوستی

در ادامه برخی از شایع ترین مدل های اگزما پوستی را بررسی خواهیم کرد:

• درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)

درماتیت آتوپیک شایع ترین نوع اگزما پوستی است. معمولاً در دوران کودکی شروع می شود و اغلب، علائم آن به آهستگی کاهش می یابد و در بزرگسالی از بین می رود. درماتیت آتوپیک بخشی از مجموعه بیماری هایی است که پزشکان آن را سه گانه آتوپیک می نامند. دو بیماری دیگر این سه گانه، شامل آسم و تب یونجه می شود. ممکن است بسیاری از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، به هر سه بیماری مبتلا شوند.

علائم درماتیت آتوپیک

• بثورات پوستی که اغلب در داخل چین آرنج یا زانو ایجاد می شود.
• پوست فرد مبتلا، در مناطقی که بثورات ظاهر می شوند، ممکن است روشن تر، تیره تر و یا ضخیم تر شود.
• در صورت ایجاد خراش روی پوست فرد مبتلا، ممکن است برجستگی های کوچکی ظاهر شود و از سطح پوست مایع بی رنگی ترشح شود.
• نوزادان اغلب در پوست سر و گونه هایشان بثورات ایجاد می شود.
• در صورت ایجاد خراش، پوست شما می تواند عفونت کند.

• درماتیت تماسی (Contact Dermatitis)

اگر در اثر واکنش به موادی که لمس می کنید پوست شما قرمز شده و یا تحریک می شود، ممکن است درماتیت تماسی داشته باشید. این مدل از اگزما پوستی معمولا در دو فرم مختلف خود را نشان می دهد؛ درماتیت تماسی آلرژیک، که در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به محرکی هایی مانند لاتکس یا برخی فلزات ایجاد می شود و درماتیت تماسی تحریک کننده، که زمانی آغاز می شود که یک ماده ی شیمیایی پوست شما را تحریک می کند.

علائم درماتیت تماسی

• خارش پوست شما آغاز می شود، سپس شروع به قرمز شدن می کند، و در مرحله ی بعد سوزش آن شدت می گیرد.
• برجستگی های خارش داری به نام کهیر، روی پوست شما ظاهر می شود.
• گاهی تاول هایی روی پوست شما ایجاد می شود که پر از مایعی شفاف است و بعضی مواقع همین مایع روی سطح پوست نیز ترشح می شود.
• با گذشت زمان، ممکن است پوست ضخیم شده و پس از مدتی شروع به پوسته پوسته شدن کند.

• اگزمای دیس هیدروتیک (Dyshidrotic eczema)

اگزمای دیشیدروتیک باعث ایجاد تاول هایی کوچک، روی دست و پای شما می شود. همچنین این فرم از اگزمای پوستی، در زنان شایع تر از مردان است.

علائم اگزمای دیس هیدروتیک

• تاول هایی پر از مایعی شفاف در انگشتان دست، انگشتان پا، کف دست و کف پا ایجاد می شود.
• این تاول ها ممکن است با خارش یا درد همراه باشند.
• پس از ابتلا به این فرم از اگزما، پوست می تواند پوسته پوسته شده و در بعضی مواقع ترک بخورد.

• اگزمای دست (Hand eczema)

اگزمای دست، فرمی از اگزما پوستی است که تنها روی دستان شما تاثیر می گذارد. اگر به شغلی مانند آرایشگری یا نظافت مشغول هستید، به طوری که مرتباً از مواد شیمیایی که باعث تحریک پوست می شود استفاده می کنید، ممکن است به این نوع از اگزما مبتلا شوید.

علائم اگزمای دست

• پوست دستان شما قرمز، خارش دار و خشک می شود.
• این فرم از اگزما ممکن است روی پوست ترک یا تاول ایجاد کنند.

• 5- نورودرماتیت (Neurodermatitis)

علائم نورودرماتیت مشابه درماتیت آتوپیک است. این فرم از اگزما پوستی باعث ایجاد لکه های ضخیم و پوسته پوسته شدن پوست شما می شود.

علائم نورودرماتیت

• ایجاد لکه های ضخیم و پوسته پوسته شدن پوست روی بازو ها، پاها، پشت گردن، پوست سر، پشت دست ها و یا اندام تناسلی.
• بخش های ملتهب پوست شما می توانند بسیار خارش دار شوند، به ویژه هنگامی که آرام و بی حرکت هستید و یا خوابیده اید.
• اگر بخش های ملتهب را خراش دهید، می تواند خونریزی کرده و عفونی شود.

• اگزمای سکه ای (Nummular eczema)

این نوع از اگزما پوستی باعث ایجاد لکه های گرد و سکه ای شکل بر روی پوست شما می شود. کلمه Nummular در لاتین به معنی سکه است. اگزمای سکه ای بسیار متفاوت از انواع دیگر اگزماست و می تواند خارش زیادی داشته باشد.

علائم اگزمای سکه ای

• لکه های گرد و سکه ای شکل روی پوست شما ایجاد می شود.
• این لکه ها ممکن است خارش داشته باشند و یا پوسته پوسته شوند.

• 7- درماتیت استاز (Stasis Dermatitis)

درماتیت استاز زمانی اتفاق می افتد که مایعی از رگ های ضعیف شده به پوست شما نشت می کند. این مایع باعث تورم، قرمزی، خارش و درد می شود.

علائم درماتیت استاز

• قسمت پایینی پای شما ممکن است متورم شود؛ به ویژه در طول روز هایی که زیاد راه رفته اید.
• ممکن است در پاهایتان احساس درد یا سنگینی کنید.
• در صورت بروز این فرم از اگزما پوستی، شما احتمالاً دارای رگ های ضخیم و ضعیف واریسی هستید.
• پوست معمولا روی این سیاهرگ های واریسی خشک و خارش دار می شود
• پس از ابتلا به این عارضه ی پوستی، ممکن است در قسمت پایینی ساق پا و بالای پاها زخم باز ایجاد شود.

نحوه درمان اگزما پوستی

اگر علائم خارش و قرمزی ناشی از اگزما پوستی شما به خودی خود برطرف نشده و یا به حدی حاد شود که زندگی شما را مختل کند، باید به پزشک مراجعه کنید. یک متخصص پوست می تواند اگزما را تشخیص داده و درمان کند. برای کمک به پزشک در درک درست وضعیت شما، ممکن است یادآوری و توضیح درست نکات زیر برای شناسایی عوامل اگزما مفید باشد:

• آنچه می خورید و می نوشید.
• از چه محصولات پوستی و آرایشی ، مواد شیمیایی، صابون ها و مواد شوینده ای استفاده می کنید.
• چه فعالیت هایی انجام می دهید. مانند پیاده روی در جنگل یا شنا در استخر کلر دار.
• مدت زمان و تعداد دفعات حمام کردن و دمای آب.
• چه میزانی تحت استرس هستید.

همچنین شما می توانید با کمک یک متخصص آلرژی، تست پچ (Patch) انجام دهید. در این آزمایش مقادیر کمی از مواد تحریک کننده را روی لکه ها، عوارض پوستی و بخش های ملتهب پوست شما که ناشی از اگزما است، قرار می دهند. این مواد در حدود 20 تا 30 دقیقه روی پوست شما می مانند تا مشخص شود که آیا پوست شما واکنشی نشان می دهد یا خیر.

این آزمایش می تواند در تشخیص این که کدام مواد باعث ایجاد اگزما در بدن شما می شوند به پزشک معالج کمک کند. بنابراین می توانید به آسانی از مصرف یا نزدیکی به این مواد پرهیز کنید.

در حال حاضر درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد. اگر علت این بیماری مواردی همچون مسائل زنتیکی باشد که شما نمی توانید آن را کنترل کنید، درمان اگزما پوستی می تواند مشکل باشد. اما در مواقع دیگر، هدف از روش های فعلی درمان، بهبود پوست آسیب دیده و جلوگیری از شدت گرفتن علائم اگزما می باشد. در همین راستا پزشکان نیز، برنامه ی درمان پیشنهادی خود را بر اساس سن، علائم و وضعیت فعلی سلامتی فرد پیشنهاد می کنند. در برخی از افراد، اگزما به مرور زمان از بین می رود. اما برای برخی دیگر، این شرایط مادام العمر است.

لطفا این نکات درمانی را به خاطر داشته باشید:

• اگر هوای خشک باعث خشکی پوست شما می شود، از مرطوب کننده استفاده کنید.
• در صورت مشاهده علائم بیماری های روانی / احساسی برای مشاوره و دارو درمانی به روانپزشک مراجعه کنید.
• با استفاده از کرم یا پماد، پوست خود را مرطوب کنید و از این مرطوب کننده ها چندین بار در روز، از جمله بعد از حمام کردن استفاده کنید. در هنگام استفاده از وان یا دوش، به جای آب گرم از آب ولرم استفاده کنید.
• از صابون های ملایم و سایر محصولات بدون عطر، رنگ و الکل استفاده کنید. به دنبال محصولاتی با برچسب بدون عطر، ضد حساسیت و برای پوست های حساس باشید.
• از محصولات پوستی حاوی سرامید استفاده کنید.
• از کرم ها و پمادهای کورتیزونی استفاده کنید. کورتیزون یک استروئید است که در هیدروکورتیزون (Cortisone 10) و هیدروکورتیزون استات (Cort-Aid) یافت می شود و ممکن است به کنترل خارش و قرمزی پوست کمک کنند.
• برای تسکین خارش شدید از آنتی هیستامین استفاده کنید.
• داروهای تجویز شده را مصرف کنید. متخصص پوست شما ممکن است کرم های استروئیدی و یا قرص تجویز کند. خطرات مصرف طولانی مدت این داروها شامل عوارض جانبی مانند فشار خون بالا، افزایش وزن و نازک شدن پوست است. داروهای جدیدتری به نام immunomodulator موضعی (TIMs) نیز برای مصرف وجود دارد که ظاهرا در مواقعی که بدن بیمار به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند، اثر بخش بوده است. این دارو ها، واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به مواد حساسیت زا را تغییر می دهند و عوارض جانبی کمتری دارند.
• تحقیقات جدید نشان داده شده است که امواج ماوراء بنفش موجود در نور خورشید به درمان برخی از اختلالات پوستی، از جمله اگزما کمک می کند. در فتوتراپی معمولاً از اشعه ی ماوراء بنفش B (UVB) ، استفاده می کند.

داروهای اگزما پوستی

پزشکان معمولا چندین دارو برای درمان علائم اگزما تجویز می کنند؛ از جمله:

• کرم ها و پمادهای موضعی کورتیکواستروئید: این موارد داروهای ضد التهابی هستند و علائم اصلی اگزما مانند التهاب و خارش را برطرف می کنند. بیمار می توانند این کرم ها را مستقیماً روی پوست خود بمالند. برای برخی از افراد ممکن است لازم باشد که از داروهای قوی تری استفاده کنند.
• داروهای خوراکی: اگر درمان های موضعی موثر نباشند، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند کورتیکواستروئید های سیستمیک را تجویز کند. این داروها به صورت تزریقی یا قرص خوراکی در دسترس هستند. افراد باید از این داروها فقط برای مدت زمان کوتاهی استفاده کنند. همچنین توجه به این نکته ضروری است که اگر فرد قبلاً داروی دیگری برای این بیماری مصرف نکرده باشد، ممکن است علائم اگزما پوستی، همزمان با قطع مصرف این داروها تشدید شوند.
• آنتی بیوتیک ها: اگر همزمان با اگزما، عفونت باکتریایی نیز ایجاد شود، پزشکان آنتی بیوتیک تجویز می کنند.
• انواع آنتی هیستامین ها
• مهار کننده های موضعی کلسینورین: این دارو ها فعالیت سیستم ایمنی را سرکوب می کنند؛ التهاب را کاهش می دهند و به جلوگیری از تشدید اگزما کمک می کند.
• مرطوب کننده های ترمیم کننده: این مواد نیز هدر رفت آب سطح پوست را کاهش می دهند و باعث ترمیم پوست می شود.

درمان خانگی اگزما پوستی

چندین راه و روش مختلف وجود دارد که افراد مبتلا به اگزما می توانند برای حفظ سلامت پوست و تسکین علائم اگزما انجام دهند. این روش ها شامل:

• استفاده از آب ولرم در حین حمام کردن
• برای مرطوب نگه داشتن پوست، ظرف 3 دقیقه پس از حمام از مرطوب کننده استفاده کنید.
• مرطوب کردن روزانه ی پوست به خصوص در هوای خشک یا سرد
• پوشیدن لباس هایی با پارچه های نخی و نرم
• هنگام شستشو از صابون های ملایم استفاده کنید.
• اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از تشدید اگزما در زمستان
• در صورت امکان، جلوگیری از تغییر سریع دمای محیط و فعالیت هایی که باعث تعریق می شوند.
• آشنایی و اجتناب از عوامل محرک اگزما
• پرهیز از خاراندن پوست و کوتاه نگه داشتن ناخن ها برای جلوگیری از زخم شدن در حین خاراندن پوست.